సుందర కాండ - ప్రార్ధనా శ్లోకాలు
సౌందర్యములు ఇందు అభివ్యక్త మగుటచే దీనికి "సుందరాకాండ" అయినది.
సుందరే సుందరో రామః సుందరే సుందరీ కథా|
సుందరే సుందరీ సీతా సుందరే సుందరం వనం||"
సుందరే సుందరం కావ్యం సుందరే సుందరః కపిః|
సుందరే సుందరం మంత్రం సుందరే కిం న సుందరం|
*హనుమ స్వరూపము*
*వేదవేద్యే పరే పుంసి జాతే దశరాత్మజే*
*వేద: ప్రాచేతసాదాసీత్ సాక్షాద్రామాయణాత్మనా*
*తతో రావణ నీతాయాః సీతాయాః శత్రు కర్శనః
ఇయేష పదమ్ అన్వేష్టుం చారణా చరితే పథి 5.1.1
*ముమోచ చ శిలాః శైలో విశాలాః సమన శ్శిలాః
మధ్యమేనా౭ర్చిషా జుష్టో ధూమ రాజీ రివా౭నలః 5.1.16
వానరాన్ వానర శ్రేష్ఠ ఇదం వచనమ్ అబ్రవీత్
యథా రాఘవ నిర్ముక్తః శరః శ్వసన విక్రమః 5.1.39
గచ్ఛేత్ త ద్వద్గమిష్యామి ల౦కా౦ రావణ పాలితామ్
న హి ద్రక్ష్యామి యది తాం లఙ్కాయాం జనకా౭౭త్మజామ్ 5.1.40
అనేనైవ హి వేగేన గమిష్యామి సురా౭౭లయమ్
యది వా త్రిదివే సీతాం న ద్రక్ష్యా౭మ్యకృత శ్రమః 5.1.41
బద్ధ్వా రాక్షస రాజానమ్ ఆనయిష్యామి రావణమ్
సర్వథా కృత కార్యో౭హమ్ ఏష్యామి సహ సీతయా 5.1.42
ఆనయిష్యామి వా లఙ్కాం సముత్పాట్య సరావణామ్
ఏవమ్ ఉక్త్వా తు హనుమాన్ వానరాన్ వానరోత్తమః 5.1.43
ఉత్పపాతా౭థ వేగేన వేగవాన్ అవిచారయన్
సుపర్ణ మివ చా౭౭త్మానం మేనే స కపికుంజరః 5.1.44
దశ యోజన విస్తీర్ణా త్రింశ ద్యోజనమ్ ఆయతా
ఛాయా వానర సింహస్య జలే చారుతరా౭భవత్ 5.1.76
య ఈ చకార్న సౌ అస్య వేదయ ఇద దర్శహిరుగిన్ను తస్మాత్,
సమాధుర్యోమ్ నా పరివీతో అంతర్బహు ప్రజా నిరుతిమా వివేశః (ఋ.వే.1 164 32 )
శ్లో|| అంగుష్ఠమాత్ర పురుషో జ్యోతి రివా ధూమకః|
ఈశానో భూత భవ్యస్య స ఎవాద్యసఉశ్వః||
ఈ ఛాయాపురుషుడు చాతుర్మాత్రాత్మక జగత్తున కతీతుడై, త్రికాలజ్ఞుడై, త్రిలోకగామియై యుండును.
శ్లో|| మనోజవం మారుత తుల్య వేగం జితేంద్రియం బుద్ధిమతాం వరిష్టం|
వాతాత్మజం వానర యూధ ముఖ్యం, శ్రీరామదూతం శరణం ప్రపధ్యే||
సింహిక
గరుడ వేగముతో హనుమ ఆకాశము నందు సాగు చుండగా ఎదురుగాలి చే మందగించిన ఓడ వలె హనుమ వేగము తగ్గెను
ప్లవమానం తు తం దృష్ట్వా సింహికా నామ రాక్షసీ
మనసా చిన్తయా మాస ప్రవృద్ధా కామ రూపిణీ 5.1.173
అద్య దీర్ఘస్య కాలస్య భవిష్యా మ్య౭హమ్ ఆశితా
ఇదం హి మే మహత్ సత్త్వం చిరస్య వశమ్ ఆగతమ్ 5.1.174
కావ్యగతశబ్దార్థరస సౌందర్యములను పరిశీలింతుము.
1 శబ్ద సౌందర్యము
హంసో యథా రాజత ప౦జర స్థః
సింహో యథా మన్దరకన్దర స్థః
వీరో యథా గర్విత కుఞ్జర స్థః
చన్ద్రో౭పి బభ్రాజ తథా౭మ్బర స్థః 5 5 4
మున్నగు శ్లోకములలో వర్ణ, పద, అనుప్రాసలు అందము కనబడును.
2 "అర్థ సౌందర్యము*
ఇందలి వర్ణనలు, కథ, అలంకారములు కడు మనోహరములు. ఉదాహరణకు
ఊరు వేగోద్ధతా వృక్షా ముహూర్తం కపిమ్ అన్వయుః
ప్రస్థితం దీర్ఘమ్ అధ్వానం స్వబన్ధుమ్ ఇవ బాన్ధవాః 5.1.47
తమ్ ఊరు వేగోన్మథితాః సాలా శ్చా౭న్యే నగోత్తమాః
అనుజగ్ముర్ హనూమన్తం సైన్యా ఇవ మహీ పతిమ్ 5.1.48
అహం రాక్షస రాజస్య రావణస్య మహాత్మనః
ఆజ్ఞా ప్రతీక్షా దుర్ధర్షా రక్షామి నగరీ మిమాం 5.3.28
అహం హి నగరీ లంకా స్వయమేవ ప్లవంగమ
సర్వతః పరిరక్షామి హ్యేత త్తే కథితం మయా ౫.త్రీ.౩౦
తత స్తదా బహు విధ భావితా౭౭త్మనః
కృతా౭౭త్మనో జనక సుతాం సువర్త్మనః
అపశ్యతో౭భవ ద౭తి దుఃఖితం మనః
సుచక్షుషః ప్రవిచరతో మహాత్మనః 5 7 17
తతో రావణ నీతాయాః సీతాయాః శత్రు కర్శనః
ఇయేష పదమ్ అన్వేష్టుం చారణా చరితే పథి 5।1।1
ముమోచ చ శిలాః శైలో విశాలాః సమన శ్శిలాః
మధ్యమేనా౭ర్చిషా జుష్టో ధూమ రాజీ రివా౭నలః 5।1।16
వానరాన్ వానర శ్రేష్ఠ ఇదం వచనమ్ అబ్రవీత్
యథా రాఘవ నిర్ముక్తః శరః శ్వసన విక్రమః 5।1।39
గచ్ఛేత్ త ద్వద్గమిష్యామి ల౦కా౦ రావణ పాలితామ్
న హి ద్రక్ష్యామి యది తాం లఙ్కాయాం జనకా౭౭త్మజామ్ 5।1।40
అనేనైవ హి వేగేన గమిష్యామి సురా౭౭లయమ్
యది వా త్రిదివే సీతాం న ద్రక్ష్యా౭మ్యకృత శ్రమః 5।1।41
బద్ధ్వా రాక్షస రాజానమ్ ఆనయిష్యామి రావణమ్
సర్వథా కృత కార్యో౭హమ్ ఏష్యామి సహ సీతయా 5।1।42
ఆనయిష్యామి వా లఙ్కాం సముత్పాట్య సరావణామ్
ఏవమ్ ఉక్త్వా తు హనుమాన్ వానరాన్ వానరోత్తమః 5।1।43
ఉత్పపాతా౭థ వేగేన వేగవాన్ అవిచారయన్
సుపర్ణ మివ చా౭౭త్మానం మేనే స కపికుంజరః 5।1।44
గౌరీం కనక వర్ణా౭౭భామ్ ఇష్టామ్ అన్తః పురేశ్వరీమ్
కపి ర్మన్దోదరీం తత్ర శయానాం చారు రూపిణీమ్ 5.10.52
స తాం దృష్ట్వా మహాబాహు ర్భూషితాం మారుతా౭౭త్మజః
తర్కయా మాస సీతేతి రూప యౌవన సంపదా 5.10.53
హర్షేణ మహతా యుక్తో ననన్ద హరియూథపః
*ఆస్హ్పోటయా మాస చుచుమ్బ పుచ్ఛం
ననన్ద చిక్రీడ జగౌ జగామ*
స్తమ్భాన్ అరోహన్ నిపపాత భూమౌ
నిదర్శయన్ స్వాం ప్రకృతిం కపీనామ్ 5.10.54
మనో హి హేతుః సర్వేషామ్ ఇన్ద్రియాణాం ప్రవర్తనే
శుభా౭శుభా స్వ౭వస్థాసు తచ్చ మే సువ్యవస్థితమ్ 5.11.41
అనిర్వేదః శ్రియో మూలమ్ అనిర్వేదః పరం సుఖమ్
అనిర్వేదో హి సతతం సర్వా౭ర్థేషు ప్రవర్తకః 5.11.10
కరోతి సఫలం జంతో:కర్మ య త్తత్ కరోతి సః
తస్మాత్ అనిర్వేద కృతం యత్నం చేష్టే౭హ ముత్తమం 5.11.11
ఏకా౭క్షీమ్ ఏక కర్ణాం చ కర్ణ ప్రావరణాం తథా
అకర్ణాం శ౦కు కర్ణాం చ మస్తకో చ్ఛ్వాస నాసికామ్ 5.17.5
అతి కాయో త్తమా౭౦గీం చ తను దీర్ఘ శిరో ధరామ్
ధ్వస్త కేశీం తథా౭కేశీం కేశ కమ్బళ ధారిణీమ్ 5.17.6
లమ్బ కర్ణ లలాటాం చ లమ్బోదర పయోధరామ్
లమ్బౌష్ఠీం చిబుకౌష్ఠీం చ లమ్బా౭౭స్యాం లమ్బ జానుకామ్ 5.17.7
హ్రస్వాం దీర్ఘాం చ కుబ్జాం చ వికటాం వామనాం తథా
కరాళా౦ భుగ్న వస్త్రాం చ పి౦గా౭క్షీం వికృతా౭౭ననామ్ 5.17.8
వికృతాః పి౦గళా: కాళీ: క్రోధనాః కలహ ప్రియాః
కాలా౭౭యస మహా శూల కూట ముద్గర ధారిణీః 5.17.9
వరాహ మృగ శార్దూల మహిషా౭జ౭శివా ముఖీః
గజో ష్ట్ర హయ పాదా శ్చ నిఖాత శిరసో౭పరాః 5.17.10
ఏక హస్తైక పాదా శ్చ ఖర కర్ణ్య౭శ్వ కర్ణికాః
గోకర్ణీ ర్హస్తి కర్ణీ శ్చ హరి కర్ణీ స్తథా౭పరాః 5.17.11
అనాసా అతి నాసా శ్చ తిర్య ఙ్నాసా వినాసికాః
గజ సన్నిభ నాసా శ్చ లలాటో చ్ఛ్వాస నాసికాః 5.17.12
హస్తి పాదా మహా పాదా గో పాదాః పాద చూళికాః
అతిమాత్ర శిరో గ్రీవా అతిమాత్ర కుచోదరీః 5.17.13
అతిమాత్రా౭౭స్య నేత్రా శ్చ దీర్ఘ జిహ్వా నఖా స్తథా
అజా ముఖీ ర్హస్తి ముఖీ ర్గో ముఖీః సూకరీ ముఖీః 5.17.14
హయో ష్ట్ర ఖర వక్త్రా శ్చ రాక్షసీ ర్ఘోర దర్శనాః
శూల ముద్గర హస్తా శ్చ క్రోధనాః కలహ ప్రియాః 5.17.15
కరాళా ధూమ్ర కేశీ శ్చ రాక్షసీ ర్వికృతా౭౭ననాః
పిబన్తీ స్సతతం పానం సదా మాంస సురా ప్రియాః 5.17.16
మాంస శోణిత దిగ్ధా౭౦గీ ర్మాంస శోణిత భోజనాః
తా దదర్శ కపి శ్రేష్ఠో రోమ హర్షణ దర్శనాః 5.17.17
యథా తవ తథా౭న్యేషాం దారా రక్ష్యా నిశాచర 5.21.7
ఆత్మానమ్ ఉపమాం కృత్వా స్వేషు దారేషు రమ్యతామ్
అకృతా౭౭త్మానమ్ ఆసాద్య రాజానమ్ అనయే రతమ్ 5.21.11
సమృద్ధాని వినశ్యన్తి రాష్ట్రాణి నగరాణి చ
మిత్రమ్ ఔపయికం కర్తుం రామః స్థానం పరీప్సతా 5.2119
వధం చా౭నిచ్ఛతా ఘోరం త్వయా౭సౌ పురుషర్షభః
విదితః స హి ధర్మజ్ఞః శరణాగత వత్సలః 5.2120
తేన మైత్రీ భవతు తే యది జీవితు మిచ్ఛసి
వామః కామో మనుష్యాణాం యస్మిన్ కిల నిబధ్యతే
జనే తస్మిం స్త్వ౭నుక్రోశః స్నేహ శ్చ కిల జాయతే 5 .22 4
శ్రీరాముడు-యోగరహస్యము-సుందర కాండము-11
త్రిజట స్వప్నము
సీతాదేవి ఆ రక్కసుల మాటలకు మిగుల పరితాపము చెందుచు ..
హా రామేతి చ దుఃఖా౭౭ర్తా పున ర్హా లక్ష్మణేతి చ
హా శ్వశ్రు మమ కౌసల్యే హా సుమిత్రేతి భామినీ 5 25 11
లోక ప్రవాదః సత్యో౭యం పణ్డితైః సముదా౭౭హృతః
అకాలే దుర్లభో మృత్యుః స్త్రియా వా పురుష స్య వా 5 25 12
య త్రా౭హ మేవం క్రూరాభీ రాక్షసీభి: ఇహా౭ర్దితా
జీవామి హీనా రామేణ ముహూర్తమ్ అపి దుఃఖితా 5 25 13
ధిగ్ అస్తు ఖలు మానుష్యం ధిగ్ అస్తు పర వశ్యతామ్
న శక్యం యత్ పరిత్యక్తుమ్ ఆత్మ చ్ఛన్దేన జీవితమ్ 5 25 20
చన్ద్ర సూర్యౌ మయా దృష్టా పాణిభ్యాం పరిమార్జతీ
తత స్తాభ్యాం కుమారాభ్యామ్ ఆస్థితః స గజోత్తమః 5.27.16
సీతయా చ విశాలా౭క్ష్యా ల౦కాయా ఉపరి స్థితః
పాణ్డు రర్షభ యుక్తేన రథే నా౭ష్ట యుజా స్వయమ్ 5.27.17
*శ్రీరాముడు-యోగరహస్యము-సుందర కాండము-12*
*సీత ప్రాణత్యాగమునకు సిద్ధపడుట*
సీత మనస్సు రాక్షస రాజైన రావణుడు క్రూరముగా పల్కిన మాటలకు బెదిరినదియై విలపించు చుండెను.
*నై వా౭స్తి దోషమ్ మమ నూనం అత్ర*
*వధ్యా౭హమ్ అస్యా ప్రియ దర్శన స్య*
*భావం న చా స్యా౭హ మ౭నుప్రదాతుమ్*
*అలం ద్విజో మన్త్రమ్ ఇవా౭ద్విజాయ* 5 28 5
*నూనం మ మా౭౦గా న్య౭చిరా ద౭నా౭౭ర్యః*
*శస్త్రైః శితై శ్ఛేత్స్యతి రాక్షసేన్ద్రః*
*తస్మి న్న౭నాగచ్ఛతి లోక నాథే*
*గర్భస్థ జన్తో రివ శల్య కృన్తః* 5 28 6
..
*శోకా౭భితప్తా బహుధా విచిన్త్య*
*సీతా౭థ వేణ్యుద్గ్రథనం గృహీత్వా*
*ఉద్బధ్య వేణ్యుద్గ్రథనేన శీఘ్రమ్*
*అహం గమిష్యామి యమ స్య మూలమ్* 5 28 18
] యోగవాసిష్టం: శ్రీరాముడు-యోగరహస్యము-సుందర కాండము-13
సీతాదేవికి వినబడునట్లు హనుమ రామకథను వినిపించుట
ఏవం బహువిధాం చిన్తాం చిన్తయిత్వా మహా కపిః 5.31.1
సంశ్రవే మధురం వాక్యం వైదేహ్యా వ్యాజహార హ
తస్య పుత్రః ప్రియో జ్యేష్ఠ స్తారా౭ధిప నిభా౭౭ననః
రామో నామ విశేషజ్ఞః శ్రేష్ఠః సర్వ ధనుష్మతామ్ 5.31.6
రక్షితా స్వస్య వృత్తస్య స్వజన స్యా౭పి రక్షితా
రక్షితా జీవ లోకస్య ధర్మస్య చ పరంతపః 5.31.7
తస్య సత్యా౭భిసంధస్య వృద్ధస్య వచనాత్ పితుః
తస్య సత్యా౭భిసంధస్య వృద్ధస్య వచనాత్ పితుః
సభార్యః సహ చ భ్రాత్రా వీరః ప్రవ్రాజితో వనమ్ 5.31.8
జనస్థాన వధం శ్రుత్వా హతౌ చ ఖర దూషణౌ
తత స్త్వ౭మర్షా౭పహృతా జానకీ రావణేన తు 5.31.10
వంచయిత్వా వనే రామం మృగ రూపేణ మాయయా
స మార్గమాణ స్తాం దేవీం రామ స్సీతాం అనిన్దితాం 5.31.11
ఆససాద వనే మిత్రం సుగ్రీవం నామ వానరం
తత స్స వాలినం హత్వా రామ: పర పురంజయః 5.31.12
ప్రాయచ్ఛ త్కపి రాజ్యం త త్సుగ్రీవాయ మహా బలః
సుగ్రీవేణా౭పి సందిష్టా హరయ: కామ రూపిణః 5.31.13
దిక్షు సర్వాసు తాం దేవీం విచిన్వంతి సహస్రశః
అహం సంపాతి వచనా చ్ఛత యోజన మా౭౭యతం 5.31.14
నమో౭స్తు వాచస్పతయే సవజ్రిణే
స్వయమ్భువే చైవ హుతా౭శనాయ చ
అనేన చోక్తం య దిదం మమా౭గ్రతో
వనౌకసా త చ్చ తథా౭స్తు నా౭న్యథా 5.32.14
కల్యాణీ బత గాథేయం లౌకికీ ప్రతిభాతి మా
ఏతి జీవన్తమ్ ఆన౦దో నరం వర్ష శతా ద౭పి 5.34.6
శ్రీరాముడు-యోగరహస్యము-సుందర కాండము-14
సీత కోరికపై హనుమ శ్రీరాముని గుణగణములను వివరించుట
సీతాదేవి కోరికపై శ్రీరాముని శరీర చిహ్నములను, గుణగణములను ఈ విధముగా వివరిస్తున్నాడు.
జానన్తీ బత దిష్ట్యా మాం వైదేహి పరిపృచ్ఛసి
భర్తుః కమల పత్రా౭క్షి సంఖ్యానం లక్ష్మణ స్య చ 5.35.6
రామః కమల పత్రాక్షః సర్వ భూత మనోహరః
రూప దాక్షిణ్య సంపన్నః ప్రసూతో జనకా౭౭త్మజే 5.35.8
రూప దాక్షిణ్య సంపన్నః ప్రసూతో జనకా౭౭త్మజే
తేజసా౭౭దిత్య సంకాశః క్షమయా పృథివీ సమః
బృహస్పతి సమో బుద్ధ్యా యశసా వాసవోపమః 5.35.9
రక్షితా జీవలోక స్య స్వజన స్య చ రక్షితా
రక్షితా స్వస్య వృత్త స్య ధర్మ స్య చ పరంతపః 5.35.10
రామో భామిని లోక స్య చాతు ర్వర్ణ్య స్య రక్షితా
మర్యాదానాం చ లోక స్య కర్తా కారయితా చ సః 5.35.11
అర్చిష్మాన్ అర్చితో౭త్య౭ర్థం బ్రహ్మచర్య వ్రతే స్థితః
సాధూనామ్ ఉపకారజ్ఞః ప్రచారజ్ఞ శ్చ కర్మణామ్ 5.35.12
రాజ విద్యా వినీత శ్చ బ్రాహ్మణానామ్ ఉపాసితా
శ్రుతవాన్ శీల సంపన్నో వినీత శ్చ పరంతపః 5.35.13
యజుర్వేద వినీత శ్చ వేదవిద్భిః సుపూజితః
ధనుర్వేదే చ వేదే చ వేదా౦గేషు చ నిష్ఠితః 5.35.14
సత్య ధర్మ పరః శ్రీమాన్ సంగ్రహా౭నుగ్రహే రతః
దేశ కాల విభాగజ్ఞః సర్వ లోక ప్రియం వదః 5.35.21
"మిత్రులకు, శ్రేయోభిలాషులకు వైకుంఠ ఏకాదశి శుభాకాంక్షలు"
శ్రీరాముడు-యోగరహస్యము-సుందర కాండము-15
*ఋషీణాం దేవతానాం చ గన్ధర్వా౭ప్సరసాం తథా* 6.41.61
*నాగానా మ౭థ యక్షాణాం రాజ్ఞాం చ రజనీచర*
*య చ్చ పాపం కృతం మోహా ద౭వలిప్తేన రాక్షస* 6.41.62
*నూన మ౭ద్య గతో దర్పః స్వయమ్భూ వరదాన జః*
*యస్య దణ్డ ధర స్తేఽహం దారా హరణ కర్శితః*
*ద౦డ౦ ధారయమాణ స్తు ల౦కా ద్వారే వ్యవస్థితః* 6.41.63
*పదవీం దేవతానాం చ మహర్షీణాం చ రాక్షస*
*రాజర్షీణాం చ సర్వేషాం గమిష్యసి మయా హతః* 6.41.64
*బలేన యేన వై సీతాం మాయయా రాక్షసా౭ధమ*
*మా మ౭తిక్రామయిత్వా త్వం హృతవాం స్త ద్విదర్శయ* 6.41.65
*అరాక్షస మిమం లోకం కర్తా౭స్మి నిశితైః శరైః*
*న చే చ్ఛరణ మ౭భ్యేషి మా ముపాదాయ మైథిలీమ్* 6.41.66
*ధర్మాత్మా రక్షసాం శ్రేష్ఠః సంప్రాప్తోఽయం విభీషణః*
*ల౦కై శ్వర్యం ధ్రువం శ్రీమాన౭యం ప్రాప్నో త్య౭కణ్టకమ్* 6.41.67
*న హి రాజ్య మ౭ధర్మేణ భోక్తుం క్షణ మ౭పి త్వయా*
*శక్యం మూర్ఖ సహాయేన పాపే నా౭విదితా౭౭త్మనా* 6.41.68
*యుధ్యస్వ వా ధృతిం కృత్వా శౌర్య మా౭౭లమ్బ్య రాక్షస*
*మ చ్ఛరై స్త్వం రణే శాన్త స్తతః పూతో భవిష్యసి* 6.41.69
*య ద్యా౭౭విశసి లోకాం స్త్రీన్ పక్షి భూతో మనోజవః*
*మమ చక్షు ష్పథం ప్రాప్య న జీవ న్ప్రతి యాస్యసి * 6.41.7౦
*బ్రవీమి త్వాం హితం వాక్యం క్రియతామ్ ఔర్ధ్వదేకికమ్*
*సుదృష్టా క్రియతాం ల౦కా జీవితం తే మయి స్థితమ్* 6.41.71
*రాజన్ మన్త్రిత పూర్వం నః కుశలైః సహ మన్త్రిభిః* 6 57 13
*వివాద శ్చా౭పి నో వృత్తః సమ౭వేక్ష్య పరస్పరమ్*
*ప్రదానేన తు సీతాయాః శ్రేయో వ్యవసితం మయా* 6 57 14
*అప్రదానే పున ర్యుద్ధం దృష్ట మేతత్ తథైవ నః*
*నిశమ్య వాక్యం తు విభీషణస్య*
*తత: ప్రహస్తో వచనం బభాషే*
*న నో భయం విద్మ న దైవతేభ్యో*
*న దానవేభ్యో ప్య౭థ తవా కుతశ్చిత్*
*న యక్ష గ౦ధర్వ మహోరగేభ్యో*
*భయం న సంఖ్యే పతగోత్తమేభ్య:*
*కథం ను రామా ద్భవితా భయం నో*
*నరేంద్ర పుత్రా త్సమరే కదాచిత్*
*అథా౭౭శ్వాస్య మహాతేజా రావణో వాక్యమ౭బ్రవీత్* 6 59 64
*సాధు వానర వీర్యేణ శ్లాఘనీయోఽసి మే రిపుః*
*రావణే నైవ ముక్త స్తు మారుతి ర్వాక్య మ౭బ్రవీత్* 6 59 65
*ధి గ౭స్తు మమ వీర్యేణ య స్త్వం జీవసి రావణ*
*తామ్ ఆపతన్తీం భరతా౭నుజోఽస్త్రై:*
*జఘాన బాణై శ్చ హుతా౭గ్ని కల్పైః*
*తథా౭పి సా తస్య వివేశ శక్తి:*
*భుజా౭న్తరం దాశరథే ర్విశాలమ్* 6 59 109
*వాయు సూనోః సుహృత్త్వేన భక్త్యా పరమయా చ సః*
*శత్రూణామ్ అప్రకమ్ప్యోఽపి లఘుత్వ మ౭గమ త్కపేః* 6 59 120
*ఆశ్వస్త శ్చ విశల్య శ్చ లక్ష్మణ శ్శత్రు సూదన:*
*విష్ణోర్భాగ మ౭మీమా౦స్య మా౭౭త్మానం ప్రత్య౭నుస్మరన్* 6 59 122
హనుమ భుజములపై నెక్కి ధనుస్సు టంకారనాదము గావించెను. ఆ టంకారము వానరులలో ఉత్సాహమును, రాక్షసులు లో భీతిని గొల్పించెను. శ్రీరాముడు రాక్షసరాజగు రావణునితో ఇట్లు పలికెను.
య దీన్ద్ర వైవస్వత భాస్కరాన్ వా
స్వయమ్భు వైశ్వానర శంకరాన్ వా
గమిష్యసి త్వం దశ వా దిశో వా
తథా౭పి మే నా౭ద్య గతో విమోక్ష్యసే 6 59131
తతో రామో మహా తేజా రావణేన కృత వ్రణమ్
దృష్ట్వా ప్లవగ శార్దూలం క్రోధస్య వశ మేయివాన్ 6.59.136
యో వజ్ర పాతా౭శని సన్నిపాతాన్
న చుక్షుభే నా౭పి చచాల రాజా
స రామ బాణా౭భిహతో భృశా౭౭ర్తశ:
చచాల చాపం చ ముమోచ వీరః 6 59139
సీత కోరికపై హనుమ శ్రీరాముని రూపమును వివరించుట
శ్రీరాముని ఆత్మ గుణ గుణములను వర్ణించిన తరవాత, హనుమ, శ్రీరాముని రూపమును ఈ విధముగా వర్ణించు చున్నాడు.
విపులా౭౦సో మహా బాహుః కమ్బు గ్రీవః శుభా౭౭ననః
గూఢ జత్రుః సుతామ్రా౭క్షో రామో దేవి జనై శ్శృతః 5.35.15
దున్దుభి స్వన నిర్ఘోషః స్నిగ్ధ వర్ణః ప్రతాపవాన్
సమ స్సమ విభక్తా౭౦గో వర్ణం శ్యామం సమాశ్రితః 5.35.16
త్రిస్థిర స్త్రిప్రలమ్బ శ్చ త్రిసమ స్త్రిషు చోన్నతః
త్రి తామ్ర స్త్రిషు చ స్నిగ్దో గంభీర స్త్రిషు నిత్యశః 5.35.17
త్రి వలీవాం స్త్ర్యవణత శ్చతు ర్వ్య౭౦గ స్త్రి శీర్షవాన్
చతుష్కల శ్చతు ర్లేఖ శ్చతు ష్కిష్కు శ్చతు స్సమః 5.35.18
చతుర్దశ సమ ద్వన్ద్వ శ్చతుర్ద౦ ష్ట్ర శ్చతుర్గతిః
మహౌ ష్ఠ హను నాస శ్చ ప౦చ స్నిగ్ధో౭ష్ట వంశవాన్ 5.35.19
దశ పద్మో దశ బృహ త్త్రిభి ర్వ్యాప్తో ద్వి శుక్లవాన్
షడు న్నతో నవ తను స్త్రిభి ర్వ్యాప్నోతి రాఘవః 5.35.20
వానరో౭హం మహాభాగే దూతో రామ స్య ధీమతః
రామ నామా౭౦కితం చేదం పశ్య దేవ్య౭౦గుళీయకమ్ 5.36.2
ప్రత్యయా౭ర్థం తవా౭౭నీతం తేన దత్తం మహాత్మనా
సమా౭౭శ్వసిహి భద్రం తే క్షీణ దుఃఖ ఫలా హ్య౭సి 5.36.3
.
కృతం త్వయా కర్మ మహత్ సుభీమం
హత ప్రవీర శ్చ కృత స్త్వయా౭హమ్
తస్మాత్ పరిశ్రాన్త ఇతి వ్యవస్య
న త్వం శరై ర్మృత్యు వశం నయామి 6.59.142
గచ్ఛా౭నుజానామి రణా౭ర్దిత స్త్వం
ప్రవిశ్య రాత్రించర రాజ లంకాం
ఆశ్వాస్య నిర్యాహి రథీ చ ధన్వీ
తదా బలం ద్రక్ష్యసి మే రథస్థ: 6.59.143
యః పశ్చాత్ పూర్వ కార్యాణి కుర్యా దైశ్వర్య మా౭౭స్థితః
పూర్వం చోత్తర కార్యాణి న స వేద నయా౭నయౌ 6.63.5
దేశ కాల విహీనాని కర్మాణి విపరీత వత్
క్రియ మాణాని దుష్యన్తి హవీం ష్య౭ప్రయతే ష్వివ 6.63.6
ధర్మమ్ అర్థం చ కామం చ సర్వాన్ వా రక్షసాం పతే
భజతే పురుషః కాలే త్రీణి ద్వన్ద్వాని వా పునః 6.63.9
త్రిషు చైతేషు య చ్ఛ్రేష్ఠం శ్రుత్వా త న్నా౭వబుధ్యతే
రాజా వా రాజ మాత్రో వా వ్యర్థం తస్య బహు శ్రుతమ్ 6.63.10
అస్మిన్ కాలే తు య ద్యుక్తం త దిదానీం విధీయతామ్
గతం తు నా౭నుశోచంతి గతం తు గత మేవ హి 6.63.25
స సుహృద్యో విపన్నా౭ర్థం దీన మ౭భ్య౭వపద్యతే 6.63.27
స బన్ధు ర్యోఽపనీతేషు సాహాయ్యా యోపకల్పతే
గర్జన్తి న వృథా శూరా: నిర్జలా ఇవ తోయదాః
పశ్య సంపాద్యమానం తు గర్జితం యుధి కర్మణా 6.64.3
న మర్షయతి చా౭౭త్మానం సంభావయతి నా౭౭త్మనా
అదర్శయిత్వా శూరా స్తు కర్మ కుర్వన్తి దుష్కరమ్ 6.64.4
న్ సమీక్ష్యా౭౦గదో భగ్నాన్ వానరాన్ ఇద మ౭బ్రవీత్ 6.66.18
అవతిష్ఠత యుధ్యామో నివర్తధ్వం ప్లవంగమాః
శయామహే౭థ నిహతాః పృథివ్యా మ౭ల్పజీవితాః
దుష్ప్రాపం బ్రహ్మలోకం వా ప్రాప్నుమో యుధి సూదితాః 6.66.25
సంప్రాప్నుయామః కీర్తిం వా నిహత్య శత్రుమ్ ఆహవే
జీవితం వీరలోకస్య భోక్ష్యామో వసు వానరాః 6.66.26
తం మన్యే రాఘవం వీరం నారాయణ మ౭నామయం 6.72.11
తద్భయా ద్ధి పురీ లంకా పిహిత ద్వార తోరణా
సప్త షష్టి ర్హతాః కోట్యో వానరాణాం తరస్వినామ్
అహ్నః ప౦చమ శేషేణ వల్లభేన స్వయమ్భువః 6.74.12
అ౦జనా సుప్రజా యేన మాతరిశ్వా చ నైరృతా
హనూమాన్ వానర శ్రేష్ఠః ప్రాణాన్ ధారయతే క్వచిత్ 6.74.18
శ్రుత్వా జామ్బవతో వాక్యమ్ ఉవా చేదం విభీషణః
ఆర్య పుత్రా వ౭తిక్రమ్య కస్మాత్ పృచ్ఛసి మారుతిమ్ 6.74.19
నైవ రాజని సుగ్రీవే నా౭౦గదే నా౭పి రాఘవే
ఆర్య సందర్శితః స్నేహ: యథా వాయు సుతే పరః 6.74.20
విభీషణ వచః శ్రుత్వా జామ్బవాన్ వాక్యమ్ అబ్రవీత్
శృణు నైరృత శార్దూల యస్మాత్ పృచ్ఛామి మారుతిమ్ 6.74.21
యద్య౭స్తి పతి శుశ్రూషా యద్య౭స్తి చరితం తపః
యది చా స్త్యేక పత్నీ త్వం శీతో భవ హనూమతః 5.53.28
యది కించి ద౭నుక్రోశ స్తస్య మయ్య౭స్తి ధీమతః
యది వా భాగ్య శేషో మే శీతో భవ హనూమతః 5.53.29
యది మాం వృత్త సంపన్నాం త త్సమాగమ లాలసామ్
స విజానాతి ధర్మాత్మా శీతో భవ హనూమతః 5.53.30
యది మాం తారయే దా౭ర్యః సుగ్రీవః సత్య సంగరః
అస్మా ద్దుఃఖా౦బు సంరోధా చ్ఛీతో భవ హనూమతః 5.53.31
ధన్యా స్తే పురుష శ్రేష్ఠా యే బుద్ధ్యా కోప ముత్థితమ్
నిరున్ధన్తి మహాత్మానో దీప్తమ్ అగ్నిమ్ ఇవా౭మ్భసా 5.55.4
కృద్ధః పాపం న కుర్యా త్కః క్రుద్ధో హన్యా ద్గురూ న౭పి
కృద్ధః పరుషయా వాచా నర స్సాధూన్ అధిక్షిపేత్ 5.55.5
వాచ్యా౭వాచ్యం ప్రకుపితో న విజానాతి కర్హిచిత్
నా౭కార్య మ౭స్తి కృద్ధ స్య నా౭వాచ్యం విద్యతే క్వచిత్ 5.55.6
య స్సముత్పతితం క్రోధం క్షమ యిైవ నిరస్యతి
యథో రోగ స్త్వచం జీర్ణాం స వై పురుష ఉచ్యతే 5.55.7
దగ్ధేయం నగరీ ల౦కా సాట్ట ప్రాకార తోరణా
జానకీ న చ దగ్ధేతి విస్మయోఽద్భుత ఏవ నః 5.55.33
హనుమ మరల సీతను దర్శించి సముద్ర లంఘనము చేయుట
తత స్తు శింశుపామూలే జానకీం పర్య౭వస్థితామ్
అభివా ద్యా౭బ్రవీ ద్దిష్ట్యా పశ్యామి త్వా మిహాక్షతామ్ 5.56.1
తస్మిన్ జీవతి వీరే తు హత మ౭ప్య౭హతం బలమ్
హనూమ త్యుజ్ఝిత ప్రాణే జీవన్తోఽపి వయం హతాః 6.74.22
ధరతే మారుతి స్తాత మారుత ప్రతిమో యది
వైశ్వానర సమో వీర్యే జీవితా౭౭శా తతో భవేత్ 6.74.23
